آخرین عناوین
|
انواع دیابت و علائم آنها
دیابت بیماری مزمنی است که در صورت ابتلا به آن، تا آخر عمر همراه بیمار خواهد ماند. بیماری دیابت به طور کلی روی توانایی استفاده از انرژی مواد غذایی تأثیر میگذارد. در واقع سه نوع دیابت وجود دارد: دیابت نوع 1، دیابت نوع 2 و دیابت بارداری.
با انواع دیابت، علائم و نحوه تشخیص آن آشنا شوید
دیابت بیماری مزمنی است که در صورت ابتلا به آن، تا آخر عمر همراه بیمار خواهد ماند. بیماری دیابت به طور کلی روی توانایی استفاده از انرژی مواد غذایی تأثیر میگذارد. در واقع سه نوع دیابت وجود دارد: دیابت نوع 1، دیابت نوع 2 و دیابت بارداری. انواع دیابت در یک چیز با یکدیگر اشتراک دارند. به صورت طبیعی، بدن شما قند و کربوهیدرات را به گلوکوز تبدیل میکند. گلوکز در واقع سوخت سلولهای بدن است. اما سلولها به انسولین نیز نیاز دارند. انسولین هورمونی در جریان خون شماست که به سلولها کمک میکند گلوکز را به میزان کافی جذب و استفاده کنند. با ابتلای افراد به دیابت، بدن فرد یا به اندازهی کافی انسولین تولید نمیکند، یا قابلیت استفاده از انسولین تولید شده را ندارد و یا تلفیقی از این دو عارضه را در بر دارد. به دلیل اینکه سلولها نمیتوانند از گلوکز استفاده کنند، گلوکز خون بالا میرود. بالا رفتن میزان گلوکز خون، به مویرگهای کلیهها، قلب، چشم و یا سیستم عصبی بدن بیمار صدمه میزند. به همین دلیل است که دیابت در صورت درمان نشدن باعث سکته قلبی، بیماریهای کلیوی، سکته، نابینایی و صدمه به سیستم عصبی (بهخصوص در پاها) میشود. دیابت نوع 1 به دیابت وابسته به انسولین نیز معروف است. در گذشته به دلیل اینکه این نوع از دیابت بیشتر در کودکی رخ میداده، به آن دیابت دوران نوجوانی میگفتند. دیابت نوع یک وضعیتی است که سیستم ایمنی خودکار بدن باعث آن میشود. این وضعیت زمانی اتفاق میافتد که سیستم ایمنی بدن با استفاده از آنتیبادیهای خود به پانکراس حمله میکند. به همین دلیل، پانکراس آسیب دیده در بدن افرادی که به دیابت نوع 1 مبتلا هستند، انسولین تولید نمي شود. این نوع از دیابت میتواند نوعی استعداد ژنتیکی باشد. همچنین معیوب بودن سلولهای بتا در پانکراس که انسولین تولید میکنند نیز میتواند دلیلی بر ابتلای فرد به دیابت نوع یک باشد. ابتلا به دیابت نوع 1 فرد را با خطرات زیادی روبرو میکند. بسیاری از این خطرات از آسیبدیدگی مویرگهای چشم (رتینوپاتی دیابتی)، سیستم عصبی (نوروپاتی دیابتی) و کلیهها (نفروپاتی دیابتی)، نشأت میگیرند. البته مشکلات جدیتری هم هستند که از آنها میتوان به بیماریهای قلبی و سکته اشاره کرد. علائم دیابت نوع 1این علائم، ناگهانی رخ میدهند و میتوانند بسیار وخیم باشند. علائم دیابت نوع 1 را در لیست زیر مشاهده میکنید: تشنگی زیاد گرسنگی زیاد (به خصوص بعد از خوردن یک وعده ی غذایی) خشکی دهان تکرر ادرار کاهش وزن بی دلیل (به خصوص در دورانی که کاملا مناسب غذا میخورید) خستگی (احساس ضعف و خستگی زیاد) تار شدن بینایی تنفس سنگین و سخت از دست رفتن هوش و حواس (این مورد بسیار نادر است)تنها روش کنترل دیابت نوع یک، تزریق انسولین در لایهی چربی زیر پوست است. انواع مختلف انسولین در بازار موجود میباشد. برای این کار متدهای زیادی وجود دارد: استفاده از سرنگ قلم انسولین که از کارتریجهای از قبل شارژ شده و یک سوزن ظریف استفاده میشود. Jet injector وسیلهی دیگری است که برای تزریق انسولین به کار میرود. این دستگاه، دوز مورد نیاز را با فشار و بدون نیاز به سوزن، به زیر پوست اسپری میکند. این روش برای آن دسته از افرادی که به سوزن حساسیت دارند، مناسب میباشد. بههرحال، این دستگاهها به علت قیمت بالایی که دارند، اغلب در بازار مصرف در دسترس نمیباشند. پمپهای انسولین روشی برای تزریق انسولین هستند که نزدیکترین حالت ممکن به ترشح طبیعی انسولین از لوزالمعده است. هر پمپ از سه قسمت تشکیل شده است. خود دستگاه پمپ تقریباً به اندازه کف دست است. یک مخزن قابل تعویض انسولین که در داخل دستگاه قرار دارد و مجموعۀ تزریق که شامل یک سوزن مخصوص و لوله لاستیکی رابطی است که سوزن را (که در زیر پوست قرار دارد) به مخزن انسولین متصل میکند. هر پمپ دارای برنامهای است که به طور خودکار غلظت متناسبی از انسولین را در طول 24 ساعت به زیر پوست تزریق میکند. زمان و مقدار انسولین مورد نیاز برای وعدههای غذایی نیز توسط فرد دیابتی تنظیم میشود. پمپهای جدید به راحتی میتوانند بر اساس میزان قند خون فعلی و مقدار کربوهیدرات غذا و حتی مدت زمانی که از تزریق قبلی گذشته است، مقدار انسولین مورد نیاز برای تزریق در وعده کنونی غذا را محاسبه کنند. همچنین این پمپها دارای زنگ خطر نیز میباشند و به عنوان مثال در صورت فراموش کردن تزریق انسولین و یا قطع جریان انسولین به فرد دیابتی هشدار میدهند. مهمترین مانع در استفاده از پمپهای انسولین قیمت بسیار زیاد آنهاست. روش کنترل دیابت نوع 1مبتلا شدن به دیابت نوع یک به تغییرات زیادی در نحوهی زندگی منجر خواهد شد: بیمار باید همواره میزان قند خون خود را کنترل کند خوراک او باید طبق رژیم غذایی و با دقتی خاص انتخاب شود هر روز ورزش کند در صورت نیاز انسولین و دیگر داروها را مصرف کندافرادی که دیابت نوع 1 دارند میتواند در صورت رعایت نکات بالا، زندگی سالم و شادی داشته باشند. پس به برنامهی غذایی و تغذیهی خوبی متکی باشید. اين ديابت به دیابت بزرگسالان نيز معروف است. 95 درصد از پروندههای دیابت بین بزرگسالان، مربوط به دیابت نوع 2 هستند. این نوع از دیابت ابتدا به دیابت بزرگسالان شهرت داشت؛ اما رفته رفته و با فزونی یافتن کودکان چاق و نوجوانانی که اضافهوزن دارند، این بیماری در بین افراد این ردهی سنی نیز شیوع پیدا کرده است. دیابت نوع 2 همچنین به دیابت غیر وابسته به انسولین نیز مشهور بوده است. دیابت نوع 2 معمولاً خفیفتر از دیابت نوع 1 است. با اینحال نادیده گرفتن آن مسلماً عواقب سختی در پی خواهد داشت. این عواقب معمولاً در مویرگهایی اتفاق میافتند که وظیفهی رساندن خون به کلیهها، اعصاب و چشمان را دارند. دیابت نوع 2 همچنین ریسک ابتلا به مشکلات قلبی و سکته را افزایش میدهد. اخیرا نیز مطالعات نشان میدهد بیخوابی از عوارض دیابت به شمار میرود. علائم دیابت نوع 2علائم دیابت نوع 2 میتواند علائمی باشد که در بالا به آنها اشاره شد. با این تفاوت که دیابت نوع 2 در اکثر مواقع مشکلات خاصی در پی ندارد و نهایتا نوعی تدریجی و بسیار خفیفتر از علائم بالا را به همراه خواهد آورد. سایر علائم دیابت نوع دوم عبارتند از: التیام یافتن دیر هنگام زخم و یا بریدگیها خارش پوست (معمولا در قسمت بین پاها و کشالهی ران) ابتلا به کاندیدیازیس (عفونت قارچی که معمولا روی زبان پدید میآید) اضافه کردن وزن بیحسی و سوزنسوزن شدن دستان و پاها ناتوانی جنسی و یا اختلال نعوظدر بدن افرادی که دیابت نوع 2 دارند، پانکراس معمولاً مقداری انسولین تولید میکند. اما مشکل اینجاست که این مقدار از انسولین یا برای بدن کافی نیست، و یا سلولها نسبت به آن مقاوم شدهاند. مقاومت به انسولین و یا عدم حساسیت نسبت به آن، در درجهی اول در چربی، کبد و سلولهای عضلانی اتفاق میافتد. افرادی که اضافهوزن آنها 20 درصد بالاتر از حد طبیعی باشد، معمولاً بیشتر به این نوع بیماری و عوارض دیابت دچار خواهند شد. این افراد در مقابل انسولین مقاومت دارند و این باعث میشود پانکراس برای تولید انسولین بیشتر و بیشتر تلاش کند. اما با اینحال باز هم میزان انسولین کافی برای کنترل قند خون وجود ندارد. درمان دیابت نوع 2هیچ راه درمانی برای بیماری دیابت وجود ندارد. با اینحال اینفوسلامت توصیه میکند دیابت نوع 2 را با پایین نگه داشتن وزن، تغذیه و ورزش کنترل کنید. متأسفانه دیابت نوع 2 پیشرفت کننده است و بر همین اساس بیمار باید از داروهای مخصوص دیابت نیز استفاده کند. آزمایش A1C (هموگلوبین گلیکوزیله)، آزمایشی است که میزان متوسط قند خون شما را در سه ماه گذشته تخمین میزند. دادن این آزمایش برای بررسی این که ورزش، رژیم چاقی و داروها چه تأثیری روی میزان گلوکز بدن گذاشتهاند، توصیه میشود. آزمایش A1C معمولاً باید چند بار در طول سال انجام شود. طبق نتایج آخرین تحقیقات گروهی از محققین دانشگاه وارویک انگلستان، نوشیدن مکملی از آب پرتقال و آب انگور قرمز به صورت روزانه میتواند به درمان چاقی، دیابت نوع 2 و بیماریهای قلبی عروقی کمک قابل توجهی کند و دشمن دیابت نوع 2 است. با توجه به این تحقیقات ترکیب این دو میوه میتواند میزان گلوکز خون را پایین بیاورد، فعالیت انسولین را بهبود ببخشد و شریان خون را در رگها بالا ببرد. محققین دانشگاه وارویک امیدوارند نتایج تحقیقات آنها کمپانیهای سازندهی دارو را ترغیب کند تا با استفاده از ترکیبات پرتقال و انگور قرمز دارویی تهیه کنند که بتواند روند درمان چاقی و دیابت نوع دوم را سرعت ببخشد. تا زمانی که ثابت شود آیا واقعا پرتقال و انگور قرمز دشمن دیابت نوع دوم هست یا خیر؟ از خوردن این نوشیدنی خوشمزه لذت ببرید. محققان با مطالعهی اطلاعات بیش از 1 میلیون نفر در سراسر جهان دربارهی مزایای ورزش به نکات جالبی دست یافتند و از رابطه ی ورزش و دیابت نوع 2 پرده برداشته اند. عوامل ایجاد دیابت نوع 2 (رایجترین نوع دیابت) را میتوان اضافه وزن، چاقی، فشار خون بالا، کلسترول، تری گلیسیرید بالا و عدم فعالیت دانست. همهی این عوامل توسط ورزش میتوانند کنترل شوند و این همان رابطه ی بین ورزش و دیابت نوع 2 محسوب می شود. در تحقیقات اخیر نگاه عمیقتری به نقش ورزش در دیابت نوع دوم و رابطه ی ورزش و دیابت نوع دوم شده است. نتیجهی این تحقیقات نشان داد: فعالیتهای فیزیکی بسیار مؤثر هستند و هرچه میزان آنها بیشتر باشد، بهتر خواهند بود. اخیراً در بسیاری از کشورها فعالیت فیزیکی به این صورت به مردم توصیه میشود: 150 دقیقه فعالیت متوسط یا 75 دقیقه فعالیت شدید در هفته که میتواند شامل دوچرخه سواری، پیاده روی یا ورزش باشد. محققان به این نتیجه رسیدند که ورزش به هر شکل برای درمان دیابت مفید است و ورزش و دیابت نوع دوم با هم رابطه ی نزدیگی دارند. اما در افرادی که بیش از 150 دقیقه ورزش میکردند تأثیرات بهتری داشته است. با بررسیهای بیشتر مشخص شد دوچرخه سواری و یا دویدن سریع به مدت 150 دقیقه در هفته خطر ابتلا به دیابت نوع دوم را تا 26 درصد کاهش میدهد. در افرادی که روزی یک ساعت به طور متوسط یا به شدت ورزش میکنند، خطر ابتلا به دیابت نوع دوم تا 40 درصد کاهش مییابد. حتی در افرادی که ورزش نمیکنند هرگونه فعالیت فیزیکی میتواند مفید باشد. اما هرچه میزان ورزش و فعالیتهای فیزیکی در افراد بیشتر باشد، بهتر است. جدید ترین یافته در مورد درمان دیابت نوع 2 استفاده از اسفنج های پلیمری برای درمان بیماران مبتلا به دیابت نوع 2حدود 30.3 میلیون نفر در آمریکا دیابت تشخیص داده شده و تشخیص داده نشده دارند. که تقریبا 95 درصد آن ها دیابت نوع 2 دارند. دانشمندان دریافته اند که با تزریق اسفنج های پلیمری به بافت بدن بیماران مبتلا به دیابت نوع 2، رابطه میان چربی و بقیه قسمت های بدن از نو شروع می شود در نتیجه از افزایش وزن جلوگیری می شود. در تحقیقات جدیدی در مورد دیابت نوع 2، محققان دریافته اند که کاشت اسفنج های پلیمری در بافت بدن می تواند راهی جدید را در مورد این بیماری باز کند. تیم محققان دانشگاه کارولینای جنوبی در کلمبیا در یافتند که موش های چاق مبتلا به دیابت نوع 2 با رژیم غذایی با چربی بالا که در بافت بدن آن ها از اسفنج های پلیمری کار گذاشته شده بود پس از سه هفته میزان افزایش وزن کمتر و میزان قند خون کمتری نسبت به موش های مشابه بدون درمان داشتند. اسفنج پلیمری چیست؟پروفسور مایکل گوئر و همکارانش در این آزمایشات جدید می خواستند دریابند که تاثیر پلیمر های اسفنجی (که ساخته شده از PLGهستند) را روی بافت چربی چیست. این محققان که خود را "مهندسین بافت" معرفی می کنند،کسانی هستند که که با برقراری ارتباط بین بافت چربی و سایر قسمت های بدن می خواهند به درمان دیابت بپردازند. پروفسور گوئر توضیح می دهد: " زمانی که افراد رژیم غذایی ناسالم داشته باشند، ورزش نکنند و تحت استرس زیاد باشند، افزایش وزن پیدا می کنند. زمانی که ذخیره چربی خیلی زیاد شود، ارتباط با سایر اعضای بدن مختل می شود و منجر به دیابت می شود. موش هایی که در آن ها کاشت اسفنج انجام شده بود انتقال گلوکز بهتری داشتند. این تیم روی موش هایی که علائمی مشابه آن هایی دیابت نوع 2 داشتند و رژیم غذایی با چربی بالا داشتند کار کردند و اسفنج های PLG به لایه های چربی شکم این موش ها تزریق کردند. در عرض یک هفته حفره های موجود در اسفنج های تزریق شده از چربی، سلول های ایمنی و رگ های خونی پر شدند. بعد از سه هفته رژیم چربی بالا، چربی بدن موش های تزریق شده فقط 10 درصد افزایش یافت در حالی که موش هایی که همان رژیم غذایی را داشتند اما تزریق PLG نداشتند چربی بدنشان 30 درصد افزایش یافت. زمانی که محققان ماهیچه های ران این حیوانات را بررسی کردند دریافتند که در مقایسه با موش های تزریق نشده، آن هایی کهPLG به بافت آن ها تزریق شده بود 60 درصد افزایش سطح گلوکز نوع 4 که پروتئینی است که قند خون را از طریق خون به سلول های ماهیچه ای می برد، وجود دارد. نکته مهم این بود که این موش ها هیچ گونه عوارض جانبی و منفی از پلیمر نشان ندادند به همین انتظار می رود در آینده نزدیک بتوان از این روش کنترل و درمان برای افراد مبتلا به دیابت نوع 2 استفاده کرد. متاسفانه تاکنون درمانی قطعی برای دیابت کشف نشده است. اما خبر خوش اینجاست که با رعایت کردن نکاتی ساده میتوان کنترل دیابت را به دست گرفت. هدف از کنترل دیابت این است که بتوانید: قند خون خود را به مقدار طبیعی و مورد نیاز بدن نزدیک نگاه دارید. برای این کار نیاز است میزان خوراک خود را کنترل کرده و ورزش کنید. کلسترول و تریگلیسیرید خون خود را کنترل کرده و کمتر از نشاسته، چربیهای اشباع شده و کلسترول استفاده کنید. فشار خون خود را پایین نگاه دارید. روند پیشرفت بیماریهایی که با دیابت در ارتباط هستند را کندتر و در صورت امکان آنها را کاملا ریشهکن کنید. در مورد خوراک خود برنامهریزی کنید و تغذیهی مناسبی داشته باشید. پیوسته و مرتب ورزش کنید. در صورت نیاز، به دارو روی بیاورید و داروهایتان را کاملا به موقع مصرف کنید. میزان قند خون و فشار خون خود را در خانه اندازهگیری کنید. در دورههای منظمی توسط پزشک خود ویزیت شوید و به صورت مداوم آزمایش بدهید.به یاد داشته باشید هر فعالیتی که در خانه انجام میدهید، میزان قند خون شما را تغییر خواهد داد. برای کنترل دیابت باید این نکته را نیز به خاطر داشت. در صورتی که دورههای معاینهی شما در فواصل زمانی بلندی برنامهریزی شده باشند، کاری از دست پزشک شما بر نخواهد آمد. بهترین روش این است که خودتان مسئولیت سلامتتان را به عهده بگیرید. اخیراً مطالعات گستردهای برای پیدا کردن رابطه ای بین علائم اولیه دیابت و مصرف نوشابه انجام شده است. در ادامه نتایج جالب آن را خواهیم خواند: بله، نوشیدن روزانه یک قوطی نوشابه احتمال ابتلا به علائم اولیه دیابت را افزایش میدهد! تحقیقات جدید نشان میدهد علائم اولیه دیابت و مصرف نوشابه با هم در ارتباطاند. نوشیدن روزانه یک قوطی نوشابه به طور چشمگیری احتمال ابتلا به علائم اولیهی دیابت (که هشداری برای دیابت نوع دوم به حساب میآیند) را افزایش میدهد. یکی از محققین به نام نیکولا مکئون (Nicola McKeown) اعلام کرد احتمال ابتلا به علائم اولیه دیابت در افرادی که هر روز یک قوطی نوشابه میخورند 46 درصد افزایش مییابد. با این حال محققان دریافتند نوشابههای رژیمی چنین تأثیری ندارند. نتایج این تحقیقات نشان میدهد که چگونه مصرف قند به صورت منظم میتواند بدن یک فرد را در سطح مولکولی تخریب کند. سلولها برای تجزیه قند به انرژی، به هورمون انسولین نیاز دارند. اما مقدار زیاد قند در رژیم غذایی سلولها را بیش از حد در معرض انسولین قرار میدهد. در طول زمان این مقدار گلوکز که توسط هورمون انسولین به سمت سلولها هدایت میشود باعث میشود آنها عملکرد درستی نداشته باشند و این آغاز مقاومت نسبت به انسولین است. زمانی که مقاومت به انسولین شروع میشود، سطح قند خون به درجهای میرسد که میتواند به هر قسمت از سیستمهای بدن آسیب برساند. علائم اولیه دیابت و مصرف نوشابه هشداری برای ابتلا به دیابت نوع 2 نیز میباشد. علائم اولیهی دیابت با کاهش مصرف قند درمان میشود. نوشیدنیهای حاوی شکر منبع اصلی شکر اضافی در رژیم غذایی میباشند. افراد شرکت کننده در این تحقیق در ابتدا علائم اولیه دیابت یا دیابت نداشتند و در مورد مصرف نوشیدنیهای شیرین یا نوشابههای مصرفی در رژیم غذایی خود گزارش میدادند. محققان افرادی که بیشترین میزان مصرف این نوشیدنیها را داشتند پیدا کردند (به طور میانگین 6 وعده در هفته) و به این نتیجه رسیدند که در صورت نادیده گرفتن سایر عوامل، احتمال ابتلا به علائم دیابت در این افراد بیش از 46 درصد است. سازمانهای بهداشتی معتبر مانند کلینیک مایو (Mayo Clinic) بیان کردند علاوه بر ارتباط علائم اولیه دیابت و مصرف نوشابه، عوامل دیگری مانند وزن، کم تحرکی، نژاد و ژنتیک نیز از عوامل ابتلا به علائم اولیه دیابت میباشند. هر نیم لیتر نوشابه حاوی 18 قاشق چایخوری شکر است. مراقب آنچه هر روز مینوشید باشید همچنین یادتان باشد که نوشیدنیها هم کالری دارند. تحقیقات گذشته نشان داده بود که نوشابههای رژیمی و دیابت نوع دوم با هم در ارتباطاند اما مطالعات اخیر نشان میدهد نوشیدنیهای رژیمی برای افراد مبتلا به علائم دیابت پلی به سمت عادتهای سالم است. زمانی که این افراد تصمیم میگیرند عادتهای غذایی خود را تغییر دهند، مصرف نوشابههای رژیمی گزینهی مناسبی است اما در نهایت بهترین نوشیدنی آب است. کسانی که به دیابت نوع دوم مبتلا شدهاند، از ضرورت چک کردن قند خون، خوردن غذاهای مناسب و فعالیتهای روزانه اطلاع دارند. اما تنها آگاه بودن از این موارد نمیتواند کافی باشد و انجام دادن مداوم آنهاست که لازمهی اصلی کنترل دیابت است. این دقیقاً همان دلیلی است که اهمیت شرکت در جلسات انجمنهای پشتیبانی دیابت را دو چندان میکند. انجمنهای پشتیبانی دیابت در واقع گروههایی هستند که اعضای آن همگی به دیابت دچار هستند. در این جلسات، افراد دور هم مینشینند و از تجربیات خود در مورد بیماری سخن میگویند. در ارتباط بودن با سایر افرادی که دیابت دارند میتواند برای شما انگیزه ایجاد کند تا با بیماری خود بجنگید و همیشه قند خون خود را کنترل کنید. بر اساس گزارشی که در سال 2012 منتشر شد، افرادی که در جلسات انجمن پشتیبانی دیابت شرکت میکردند، سلامت بیشتری نسبت به سایر بیماران داشتند. در ادامه برای شما چهار دلیل که این انجمنها میتوانند مفید باشند را آماده کردهایم؛ با ما همراه باشید. 1- عضویت در یک جامعهی کوچک باعث میشود هیچگاه تنها نمانیدبهطور معمول اکثر بیمارانی که دیابت دارند، احساس دورافتادگی و انزوا میکنند. این اتفاق بهخصوص در اولین روزهای آگاهی رخ میدهد. یعنی روزهایی که تازه فرد متوجه شده که دیابت دارد. در این موقعیت، عضویت در گروهی که همگی با همین مشکل روبرو هستند میتواند دلگرمی فراوانی به شخص دهد. 2- توصیههای عملی و کاربردی، کنترل قند خون را آسانتر میکنددر اینگونه انجمنها معمولاً تجربیات شخصی افراد، کاملاً کاربردی و مناسب هستند. این اطلاعات و تجربیات کنترل قند خون را برای بیمار راحتتر و لذتبخشتر میکند. 3- ارتباطات شخصی در انجمنهای دیابت بسیار تأثیرگذار استمراقبت کردن از خود برای افرادی که دیابت دارند، باید یک اولویت باشد. اما پدری را در نظر بگیرید که باید خرج یک خانواده را بدهد. مشخص است که این فرد بیشتر به فکر خانوادهاش خواهد بود تا خودش. گروههای پشتیبانی از همینگونه افراد تشکیل شده است. برخی از افراد داخل انجمن ممکن است دقیقا با چالشهای یکسان مواجه باشند. افراد باید این را به فال نیک گرفته و با یکدیگر درد دل کنند. 4- سخنرانانی که بهعنوان مه?ایمیل مستقیم : info@shomalnews.com
شماره پیامک : 5000292393
working();
|
working();
|
« صفحه اصلي | درباره ما | آرشيو | جستجو | پيوند ها | تماس با ما » هرگونه نقل و نشر مطالب با ذكر نام شمال نيوز آزاد مي باشد